آیا می‌دانید که صنعت گردشگری، سومین صنعت پردرآمد جهان پس از نفت و خودرو است؟ آیا می‌دانید که کشور ایران به لحاظ جاذبه‌های توریستی در ردیف دهم جهان و به لحاظ تنوع توریستی در رتبه پنجم قرار دارد؟ البته همان‌طور که می‌دانید جاذبه‌های توریستی فقط منحصر به مکان‌های تاریخی و فرهنگی نیست، بلکه صنایع دستی ایران هم در این حوزه، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. این هنرهای سنتی، علاوه بر وجهه فرهنگی، قابلیت زیادی در توسعه اقتصادی کشور و رونق صنعت گردشگری ایران دارند. اگر می‌پرسید چگونه، تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
رابطه صنایع دستی و صنعت گردشگری
ارتباط صنایع دستی و صنعت گردشگری، ارتباطی دوسویه است. به‌عبارت‌دیگر، صنایع دستی یک از عوامل مهم و تأثیرگذار در جذب گردشگران خارجی است و متقابلاً صنعت گردشگری هم می‌تواند به رشد و توسعه صنایع دستی ایران و بهبود کیفیت آن کمک کند.
توسعه صنعت گردشگری نقش مهمی در بهبود تعاملات و مبادلات فرهنگی دارد و وقتی سخن از فرهنگ و تمدن به میان می‌آید، نقش صنایع دستی بیش‌از‌پیش نمودار می‌شود. بخصوص اینکه ایران، بستری متحد از اقوام و سنت‌های مختلف است و این تنوع قومی، پتانسیلی عظیم برای تنوع صنایع دستی ایران ایجاد کرده است. در کنار این موضوع، بالا‌بردن سطح تولید ملی در چنین حوزه‌ای، باعث اشتغال‌زایی بیشتر در داخل کشور است و می‌تواند در رشد صادرات غیر‌نفتی کشور، تأثیر ویژه‌ای داشته باشد؛ بنابراین می‌توان از صنایع دستی ایران به‌عنوان پلی میان اقتصاد و فرهنگ یاد کرد که در صورت برنامه‌ریزی هدفمند، ارزآوری فراوانی برای کشور خواهد داشت.
مزایای استفاده از صنایع دستی در توسعه صنعت گردشگری
صنایع دستی در مقایسه با صنایع تولیدی دیگر، ارزش افزوده بالاتری دارند. دلیل این امر آن است که برای تولید اکثر این محصولات از مواد اولیه ابتدایی و ساده‌ای استفاده می‌شود که بخش عمده‌ای از آن‌ها در داخل کشور تأمین می‌شود. همچنین، عمده ارزش این محصولات، حاصل ذوق هنری و مهارت صنعتگر است. به‌عبارت‌دیگر، برای تولید چنین محصولاتی نیازی به ایجاد فضاهای وسیع و ابزارهای پیچیده تولیدی نیست و می‌توان در این حوزه، متخصصان زبده‌ای آموزش داد که نیازی به گذراندن تحصیلات تکمیلی و هزینه‌های خاص آموزشی ندارند؛ بنابراین در صورت توجه به این صنعت جذاب می‌توان با سرمایه‌گذاری‌های اندک و امکانات کم امکان افزایش اشتغال و بازدهی پرسرعت سرمایه را فراهم کرد.
علاوه بر اینها، صنایع دستی ایران از تنوع گسترده‌ای برخوردار است و بازار تقاضای زیادی در مناطق مختلف جهان دارد که به‌راحتی امکان سرمایه‌گذاری مشتریان خارجی و توریست‌ها را فراهم خواهد کرد.
عوامل مؤثر در جذب گردشگران برای خرید صنایع دستی
رشد و بهبود در بسیاری از زمینه‌های مربوط به صنایع دستی، موجب ترغیب گردشگران به خرید چنین محصولاتی خواهد بود که در ادامه، به چند مورد مهم از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1.جذب توریسم با برگزاری نمایشگاه‌های فصلی و سالانه صنایع دستی و اطلاع‌رسانی گسترده آن
2.بالا بردن کیفیت و دوام آثار تولید شده
3.استفاده از نگاره‌ها و رنگ‌آمیزی‌های سنتی و سمبلیک در تولید صنایع دستی
4. توسعه زمینه‌های کاربردی صنایع دستی
5. طراحی بسته‌بندی‌های مناسب برای صنایع دستی تا خیال گردشگران بابت حمل‌و‌نقل این محصولات آسوده شود.
6.تولید صنایع دستی ایران با الهام از نگاره‌های باستانی و تاریخی ایران
7.ارائه تسهیلات لازم برای ارسال و حمل‌و‌نقل آسان‌تر آثار خریداری شده توسط گردشگران
8. ارائه خدمات مناسب در حوزه بیمه آثار خریداری شده
9. استفاده از پتانسیل فضای مجازی برای تبلیغ و عرضه صنایع دستی ایران
سازمان‌های بین‌المللی در زمینه صنایع دستی
ارزش فرهنگی صنایع دستی در جهان بر کسی پوشیده نیست. به‌علاوه، جنبه اشتغال‌زایی و کاربردی‌بودن این هنر نیز باعث شد تا از سال 1964 میلادی به بعد، سازمان‌هایی به‌منظور حمایت و حفظ این هنرهای اصیل تأسیس شود که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
شورای جهانی صنایع دستی (World Crafts Council)
این سازمان در روز دهم ژوئن 1964 میلادی با هدف حمایت از صنایع دستی و کمک به رشد و گسترش آن تأسیس شد و اکنون نمایندگان بیش از 110 کشور جهان در آن عضو هستند. ایران نیز از سال ۱۳۴۷ ه.ش به عضویت این سازمان درآمد. هزینه‌های شورای جهانی صنایع دستی از طریق حق عضویت سالانه اعضای آن تأمین می‌شود. این سازمان دارای 3 رکن مجمع عمومی، هیأت اجرایی و پنج مجمع منطقه‌ای برای آفریقا، آسیا و اقیانوسیه، اروپا، آمریکای شمالی و آمریکای لاتین است.
مجامع عمومی هر چهار سال یک‌بار تشکیل جلسه می‌دهند، اما جلسات مجامع منطقه‌ای به‌صورت سالانه و در یکی از کشورهای عضو برگزار می‌شود.
این شورای جهانی در جهت حمایت از صنایع دستی برنامه‌های گسترده‌ای دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به برگزاری سمینارها و نمایشگاه‌های بین المللی صنایع دستی، جلب حمایت و کم سایر سازمان‌های بین‌المللی مانند بانک جهانی و سازمان یونسکو و همچنین امکان مبادله کارشناس و کارآموز میان ممالک عضو اشاره کرد.
مرکز مطالعات تاریخی، هنری و فرهنگی سازمان کنفرانس اسلامی IRCICA
این سازمان تخصصی مخصوص ممالک اسلامی است و هدف آن احیاء و ترویج صنایع دستی پرپیشینه و غنی مربوط به ممالک اسلامی است.
مرکز بین‌المللی ترویج صنایع دستی CIPA
CIPA مخفف عبارت Centre International de promotion de Artisanat است. این سازمان در دهه 90 میلادی توسط سازمان یونسکو تأسیس شد و تا به حال گام‌های مهمی در زمینه بسط و گسترش صنایع دستی در کشورهای مختلف جهان برداشته است.
انجمن ترویج و توسعه‌ی صنایع دستی AHPADA
این انجمن وابسته به اتحادیه ملت‌های جنوب شرق آسیا (ASEAN) است و فعالیت‌های اصلی آن هم متمرکز در زمینه گسترش صنایع دستی در میان اعضای همین اتحادیه است.
هلیاباکس با عرضه‌ی انواع صنایع دستی ایرانی مانند فیروزه‌کوبی، خاتم‌کاری، مس الماس تراش، مس و پرداز و میناکاری تلاش دارد تا گامی در راستای معرفی صنایع دستی ایران به جهانیان ایجاد کند. همچنین با تولید انواع جعبه‌های لوکس چرمی و گالینگور که ویژه‌ی هر محصول صنایع دستی طراحی و تولید شده است؛ حمل و نقل صنایع دستی را آسان‌تر ساخته است.
سخن آخر
در نهایت اینکه توجه به رونق صنایع دستی ایران می‌تواند بخش مهمی از صادرات غیر‌نفتی کشور را بر‌عهده گیرد. به‌علاوه، این صنایع که نماینده میراث قومی و فرهنگی ایران هستند، جاذبه فراوانی برای گردشگران خارجی دارند؛ زیرا هنری بومی و اصیل هستند و در تجارت آن‌ها، جنبه‌های رقابتی با کشورهای پیشرفته مطرح نیست؛ بنابراین کمک فراوانی به رشد اقتصاد ملی و کسب درآمد از طریق صنعت گردشگری ایران می‌کنند که با برنامه‌ریزی‌های درازمدت و هدفمند می‌تواند به رشد و توسعه آن امیدوار بود.
