آیا می‌دانید که ایران دارای رتبه سوم در تولید صنایع دستی در جهان است؟ این در شرایطی است که کشور ما از لحاظ صادرات صنایع دستی، در رتبه 40 قرار دارد. این تفاوت رتبه نشان می‌دهد که بازار صنایع دستی ایران، با وجود همه ارزآوری و تنوع خود، درگیر چالش‌ها و مشکلات زیادی است که در صورت توجه به آن‌ها، می‌توان از پتانسیل‌های این سرمایه ارزشمند داخلی بهتر استفاده کرد. در این مقاله با تشریح روند صادرات صنایع دستی ایران و پرطرفدارترین تولیدات در بازارهای جهانی، چالش‌های پیش روی این صنعت را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
مراحل صادرات صنایع دستی ایران
برای صادرات صنایع دستی ایرانی لازم است، این مراحل شش‌گانه طی شوند:
1. دریافت کارت بازرگانی
قدم اول در تجارت هر نوع محصول از قبیل صنایع دستی، دریافت کارت بازرگانی است. این کار، روند قانونی خاص خود را دارد، اما توصیه می‌کنیم که پیش از انعقاد قرار‌داد با طرف خارجی، حتماً از قطعی شدن صدور کارت بازرگانی خود اطمینان حاصل کنید.
2. بازاریابی صنایع دستی
در این مرحله باید از طریق مکاتبه با خریداران خارجی، بازار مقصد خود را شناسایی کنید. برای این کار، روش‌های زیادی وجود دارد، به‌عنوان‌مثال، گوش‌به‌زنگ ایونت‌های بین‌المللی باشید و در آن‌ها شرکت کنید. به‌این‌ترتیب، دایره ارتباطی وسیع‌تری با سایر تولیدکنندگان، فروشندگان و واسطه‌های بازرگانی ایجاد خواهید کرد و می‌توانید از تجربیات آن‌ها استفاده کنید.
فراموش نکنید که تسلط به اصول و فنون مذاکره در این مورد بسیار مهم است تا بتوانید به بهترین شکل ممکن، مزایا و ویژگی‌های محصول خود را معرفی کنید و طرف مقابل را راضی به خرید کنید. به‌علاوه، لازم است که اطلاعات خوبی درباره‌ی کشور مقصد کسب کنید تا بدانید که کدام یک از صنایع دستی صادراتی ایران، در کشور مورد‌نظر شما پرطرفدارتر است و همچنین فروش و ارزآوری بهتری خواهد داشت.
پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با صنایع دستی ایران، مقاله «صنایع دستی ایران» را بخوانید.
3. دریافت پروفرما یا پیش فاکتور برای صادرات
پروفرما یا پیش‌فاکتور، یک سند بسیار مهم تجاری است که در تمام مراحل صادرات به آن نیاز دارید. در این سند، مشخصات دقیق خریدار، فروشنده و محصول صادراتی درج می‌شود. به‌علاوه، پیش‌فاکتور حاوی اطلاعات مهم دیگری مانند هزینه‌ها و نحوه پرداخت آن‌ها، چگونگی ارسال کالاها و زمان تحویل محصولات نیز است.
4. بیمه محصولات صادراتی و پرداخت هزینه ها
فرایند صادرات، هزینه‌های مختلفی را در بر‌دارد که باید نسبت به همه آن‌ها اطلاع داشته باشید. بخشی از هزینه‌ها مربوط به شیوه حمل‌و‌نقل محصولات صادراتی است که بسته به نوع محصول و کشور مقصد در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود.
اما به‌غیر‌از این، هزینه بیمه محصولات صادراتی را هم در نظر داشته باشید. محصولاتی از قبیل صنایع دستی فیروزه کوبی، خاتم کاری و… ظرافت و حساسیت بالایی دارند و بیمه کردن آن‌ها به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری در راه تجارت و صادرات این محصولات قدم بردارید. زیرا بیمه، هر گونه ضرر و زیان احتمالی در جریان حمل‌و‌نقل این کالاها را بر عهده گرفته و آن‌ها را پوشش می‌دهد.
5. اظهار کالا به گمرک و پرداخت تعرفه های گمرکی
این مرحله، یکی از مراحل نهایی صادرات کالاها است که در جریان آن، کالاهای شما از دریچه گمرک ایران عبور خواهد کرد. تعرفه گمرکی با توجه به نوع کالا و عوارض آن از سوی گمرک اعلام می‌شود که باید برای خروج کالا این هزینه را پرداخت کنید. البته خبر خوب این است که صنایع دستی شامل عوارض گمرکی نمی‌شوند و به‌این‌ترتیب، سرمایه موردنیاز شما برای صادرات چنین محصولاتی، کمتر از سایر محصولات است. البته برای صادرات صنایع دستی، باید ارزش واقعی این کالاها از سوی بانک مرکزی تعیین شده و مبلغ آن برای اطلاع خریدار، در اظهارنامه صادراتی قید شود.
6. انتخاب روش ارسال کالاهای صادراتی
در این مورد می‌توانید با توجه به نوع کالا و کشور مقصد، یکی از روش‌های هوایی، دریایی، زمینی یا ترکیبی از این روش‌ها را انتخاب کنید. واضح است که طول مسافت و مقدار بار نیز در کاهش و افزایش هزینه‌ها مؤثر است. هر روشی مزایای خاص خود را دارد؛ برای مثال، سرعت ارسال محصولات در حمل‌و‌نقل هوایی بسیار بالا است، اما روش دریایی از نظر اقتصادی به‌صرفه‌تر است.
پرطرفدارترین صنایع دستی صادراتی ایران
تنوع فرهنگی و اقلیمی در ایران سبب شده که هر شهر و دیاری، صنایع دستی خاص خود را داشته باشد. البته تمام صنایع دستی برای صادرات مناسب نیستند. آمارها نشان می‌دهد که محصولاتی مانند صنایع دستی مس، صنایع دستی خاتم کاری و فیروزه کوبی، نقره، معرق کاری و فرش‌های دستباف از استقبال بیشتری در بازارهای جهانی برخوردار هستند.
برای مثال، آمار اتاق بازرگانی تهران در سال 1401 نشان می‌دهد که کشور قطر بازار هدف خوبی برای مصنوعاتی از مس فیروزه کوبی بوده است یا نقاشی روی چوب و خاتم کاری در کشورهای کویت، امارات متحده عربی، چین و کانادا، خریداران خوبی داشته‌اند. به‌علاوه، صادرات صنایع دستی ایران، درآمد خوبی را برای تولیدکنندگان روستایی و محلی هم به دنبال دارد و همین موضوع می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای شکل‌گیری مهاجرت معکوس از شهرها به روستا و رونق تولیدات داخلی باشد.
چالش‌های صادرات صنایع دستی ایران
مهم‌ترین مانع در راه صادرات، هزینه‌های صادرات است. این هزینه‌ها فاکتورهای زیادی از قبیل هزینه تولید محصول، هزینه خرید از تولید‌کننده محلی، هزینه‌های حمل‌و‌نقل، هزینه بسته‌بندی صنایع دستی و… را شامل می‌شوند. البته موضوع حمل‌و‌نقل با توجه به فشار تحریم‌ها، خاص صنایع دستی نیست و تمام محصولات صادراتی را در برمی‌گیرد، اما اهمیت بسته‌بندی صنایع دستی را نیز نمی‌توان نادیده گرفت.
یک بسته‌بندی مناسب، هم از محصول محافظت می‌کند و هم در جلب‌توجه خریدار نقش دارد. همچنین در نمایش ارزش واقعی هنر ایرانی و افزایش میزان قیمت صنایع دستی، نقش مهمی ایفا می‌کند. بنابراین در طراحی اختصاصی جعبه‌ای شیک و با کیفیت توجه و هزینه کافی را در نظر بگیرید. در مجموع لازم است که برآورد صحیحی از هزینه‌ها داشته باشید تا بتوانید برنامه‌ریزی دقیق‌تری انجام دهید.
سخن آخر
یکی از مزایای مهم صادرات صنایع دستی ایران این است که شما صادرکننده محصولاتی هستید که نمونه مشابهی در نقاط دیگر دنیا ندارند و تنها رقیب شما، شرکت‌های صادراتی داخل ایران خواهند بود. در نهایت، برای تبلیغ محصولات صادراتی خود از قبیل صنایع دستی مس، صنایع فیروزه کوبی، خاتم کاری و… ظرفیت بی‌نظیر فضای مجازی را هم در نظر داشته باشید و با جدیدترین شیوه‌های تبلیغی و کمک گرفتن از مشاوران حرفه‌ای، مزایای محصولات خود را به گوش خریداران برسانید.