همان‌طور که می‌دانید صنایع دستی از تنوع بسیار زیادی برخوردار است. هر دسته از صنایع دستی از قبیل صنایع دستی فلزی، چوبی، چرمی و… مواد و متریال خاص خود را دارند. به همین دلیل وقتی صحبت از تعمیر صنایع دستی به میان می‌آید، با تنوع و گوناگونی بسیار زیادی مواجه می‌شویم.
گاهی تعمیر صنایع دستی به‌سادگی در منزل قابل‌انجام است، اما مواقعی هم پیش می‌آید که باید کار را به یک استادکار ماهر بسپارید. در چنین شرایطی، شناخت کارگاه‌های معتبر و مجهز، یک نکته کلیدی است که نباید از آن غافل شوید.
واقعیت این است که تعمیر صنایع دستی، آن هم در سطح کارگاهی، یک کار حرفه‌ای است؛ بنابراین ورود به بحث تعمیر صنایع دستی در هر شاخه‌ای از این صنعت، نیازمند توضیحات تخصصی است. در این مقاله سعی داریم با نیم‌نگاهی به برخی فعالیت‌های حرفه‌ای در بخش تعمیر صنایع دستی، چند روش آسان خانگی را هم در این مورد با هم مرور کنیم تا در وقت ضرورت، اقدامات عاجل و مؤثری را انجام دهیم. با ما همراه باشید:
تعمیر ظروف میناکاری در منزل
نحوه تعمیر صنایع دستی میناکاری تا حد زیادی بستگی به وسعت آسیب وارده شده دارد. اگر آسیب، فقط لایه رویی ظرف را درگیر کرده و در حد یک سایش جزئی باشد، می‌توان در منزل اقدام به تعمیر آن نمود. برای این منظور، طبق روش زیر عمل کنید:
- ابتدا با توجه به رنگ ظرف، یک ماژیک غیر وایت‌برد تهیه کنید.
- سپس قسمت آسیب‌دیده را با استفاده از ماژیک رنگ کرده و کاملا پوشش دهید.
- در ادامه اجازه دهید رنگ ماژیک کاملاً خشک شود.
- حالا با استفاده از یک لاک غلط‌گیر، طرح‌های ظریف و سفید رنگ را متناسب با بقیه طرح‌های روی ظرف، بکشید.
- در نهایت، سطح ظرف را با یک اسپری جلادهنده اسپری کنید.
تعمیر ظروف میناکاری در کارگاه صنایع دستی
اگر آسیب وارد شده به صنایع دستی میناکاری عمیق‌تر باشد و قسمت‌های میانی و مرکزی ظرف را هم درگیر کرده باشد، تعمیر صنایع دستی خود را به یک استادکار ماهر بسپارید.
در صورتی که آسیب منطقه‌ای باشد، استاد میناکار، لعاب بخش آسیب‌دیده را می‌تراشد. سپس، با استفاده از رنگ‌های مینا، شروع به نقاشی مجدد بخش آسیب‌دیده خواهد کرد. در نهایت هم از یک اسپری جلادهنده برای محافظت بهتر ظرف استفاده می‌شود.
البته در شرایطی که ظرف میناکاری شده در حدی جدی و وسیع آسیب دیده باشد، تمام ظرف را در اسید قرار می‌دهند تا رنگ‌ها و لعاب‌های آن به‌طور‌کلی از بین برود. پس از تمیز‌کاری و تعمیر آسیب‌ها، دوباره بر روی ظرف نقاشی شده و در کوره قرار می‌گیرد. بدیهی است که تعمیر صنایع دستی میناکاری در این حالت، هزینه بیشتری در بر‌دارد.
تعمیر ظروف مسی
استفاده از ظروف مسی در سال‌های گذشته دوباره محبوب شده است. این فلز حرارت را به‌خوبی و به‌صورت یکنواخت منتقل می‌کند. البته به‌مرور زمان، لایه خارجی این ظروف پوسته‌پوسته شده و باعث جذب مس از طریق غذا خواهد شد که می‌تواند خطرناک باشد.
خوشبختانه، سفید‌گری و بازسازی ظروف مسی، از این آسیب‌ها جلوگیری می‌کند. البته باید در این مورد به مراکز معتبر تعمیر صنایع دستی یا مسگران مراجعه کنید.
در این مراکز، پس از جرم‌گیری اولیه و تمیز‌کردن ظروف، مرحله اسیدشویی انجام می‌شود. در نتیجه، رنگ اولیه ظروف احیا خواهد شد. البته در صورت تمایل مشتری می‌توان با استفاده از پولیش و رنگ‌کاری، رنگ ظروف را نیز تغییر داد. در نهایت، سطح داخلی ظروف قلع‌کاری می‌شود تا سطحی یکدست و سفید مثل روز اول ایجاد شود.
برای آشنایی با تاریخچه ظروف مسی، پیشنهاد می‌کنیم مقاله «تاریخچه و اهمیت صنایع دستی مس» را مطالعه کنید.
تعمیر گلیم و قالی
پیش از هر چیز باید بگوییم که تعمیر صنایع دستی قالی و گلیم، یک کار کاملاً تخصصی است که بهتر است آن را به استادکاران ماهر بسپارید. این کار نیازمند صبر و حوصله فراوانی است. به‌علاوه، ابزاری از قبیل تجهیزات برش، سوزن رفوگری، نخ مناسب و… هم موردنیاز است. بسته به شکل آسیب‌دیدگی فرش هم می‌توان از روش‌های مختلف ترمیم مانند استفاده از ملیله، زنجیره‌بافی در انتهای گلیم، ترمیم گلیم با قایق تک‌رنگ یا دو‌رنگ و… استفاده کرد.
تعمیر صنایع دستی چوبی
برای اینکه ظروف چوبی شما عمر طولانی‌تری داشته باشند و سالم بمانند، آن‌ها را با آب گرم و مایع ظرف‌شویی بشویید. برای این منظور، ظرف را داخل محلول آب گرم و مایع ظرف‌شویی فرو‌برده و با یک اسفنج اسکرابر نایلونی (زبر نباشد) تمیز کنید. در نهایت آن را با آب گرم شستشو داده و یا یک حوله جاذب مخصوص ظرف خشک کنید.
با‌این‌حال، اگر بعد از گذشت مدتی احساس کردید که سطح ظرف چوبی شما زمخت و زبر شده و یا دانه‌های چوب هنگام لمس‌کردن ظرف بلند می‌شوند، برای تعمیر صنایع دستی چوبی از سمباده دستی استفاده کنید. کافی است از مقداری سمباده 400 یا 600 و یا پشم فولادی استفاده کنید. سمباده را به‌آرامی در ناحیه آسیب‌دیده مالش دهید تا صاف شود. سپس، مطابق معمول ظرف را بشویید و خشک کنید.
برای صاف‌کردن محل‌های فرورفتگی هم می‌توان از سنباده‌های درشت‌تر استفاده کرد. در این حالت هم تا زمان رسیدن به یک سطح هموار، کار مالش‌دادن سنباده را ادامه دهید. فراموش نکنید که پس از سنباده‌کاری، شستن و خشک‌کردن ظرف، حتماً آن را روغن‌کاری کنید تا مراحل تعمیر صنایع دستی چوبی را به طور کامل به اتمام برسانید.
تعمیر صنایع دستی چرمی
اگر روی کیف یا کالای چرمی شما خراشی ایجاد شد، اقدامات تعمیری زیر را انجام دهید:
ابتدا سطح مورد‌نظر را با پارچه‌ای مرطوب تمیز کرده و صبر کنید تا کاملاً خشک شود.
اگر رنگ چرم خراشیده شده، اما سطح چرم سالم است، خراش را با یک پارچه خشک و نرم پاک کنید. سپس، لایه‌ای نازک از یک مومیایی رنگی متناسب با سطح را روی آن بمالید. در ادامه، سطح را از هر نوع ماده اضافی پاک کنید تا سطحی یکنواخت ایجاد شود. در نهایت، استفاده از یک پوشش محافظ چرمی کمک می‌کند تا کالای مورد‌نظر شما از خراش‌های بیشتر محفوظ بماند.
اگر خراش چندان عمیق نیست، پیش از به کار بردن مومیایی رنگ و صاف کردن سطح، از یک پرکننده چرمی برای بازیابی سطح یکنواخت استفاده نمایید. دقت کنید که پر کردن خراش‌های عمیق‌تر به این روش امکان‌پذیر نیست و برای این منظور باید از خدمات تعمیری تخصصی‌تری استفاده کنید.
البته توصیه می‌کنیم صنایع دستی چون فیروزه‌کوبی، خاتم‌کاری، مینا کاری، مس الماس تراش و مس و پرداز را به خوبی نگهداری کنید. این صنایع دستی به خصوص اگر ساخته‌ی دست هنرمندان به‌نام باشد، ارزش مادی و معنوی دارند. پیشنهاد می‌کنیم برای آگاهی از طرز نگهداری صنایع دستی مختلف، مقاله « شرایط و اصول نگهداری صنایع دستی در خانه» را مطالعه بفرمایید.
هلیاباکس انواع صنایع دستی ایرانی و ساخته دست هنرمندان ایران را با جعبه لوکس و با کیفیتی عالی به سراسر ایران عرضه و ارسال می‌کند.
در پایان باید گفت
فراموش نکنید که در صورت پایبندی به اصول نگهداری از صنایع دستی می‌توانید عمر طولانی‌تر و جلوه و زیبایی صنایع دستی را تضمین کنید. اما اگر به هر دلیلی متوجه آسیب‌دیدگی ظروف خود شدید، وقت را تلف نکنید و زودتر برای تعمیر صنایع دستی وارد عمل شوید.
به یاد داشته باشید که گاهی آسیب‌دیدگی‌های جزئی با اقداماتی ساده قابل‌حل هستند، اما خسارت‌های جدی‌تر، تعمیرات کلی‌تر و اساسی‌تری را می‌طلبند و هزینه‌های بیشتری را هم بر شما تحمیل خواهند کرد.