استفاده از صنایع دستی در میان ایرانیان و اغلب افرادی هنردوستی که در سرتاسر جهان هستند، بسیار رواج پیدا کرده است. در این میان صنایع دستی فیروزه کوبی در میان محصولاتی قرار می‌گیرند که تاریخچه طولانی دارند و از دوران قدیم تا به امروز ظروف کاربردی و تزئینی بسیار زیادی از آنها وارد بازار شده است. اغلب هنرمندان باتجربه در زمینه تولید این محصولات و دیگر رشته‌های صنایع دستی در اصفهان هستند و به همین دلیل است که آن را مهد صنایع دستی ایران می‌دانند.
تاریخچه فیروزه‌کوبی
نزدیک به 80 سال پیش بود که در نیشابور فردی به نام یوسف حکیمیان تزئیناتی از فیروزه را روی ظروفی از طلا و زیورآلات قرار داد و توانست نظرها را به خود جلب کند. پیدایش این صنعت، در نیشابور وجود معادن فیروزه در نیشابور بود.
تقریبا 20 سال پس از آن، فردی به نام حاج داداش، هنر صنایع دستی فیروزه کوبی را وارد اصفهان کرد. در نهایت روبن یروشالمی در سال 1342 آن را روی اشیا مختلف و ظروف مسی قرار داد و توانست ظروف و طراحی‌های زیبا و متفاوتی را ایجاد کند. او با ابداعات جدید خود انواع ظرف فیروزه کوبی را با تنوعی بالا تولید کرد و در نهایت توانست آن را در طول زندگی خود گسترش داده و به علاقه‌مندان این هنر آموزش دهد.
فیروزه‌کوبی صنایع دستی چه شهری است؟
بیشترین جایی که ظروف فیروزه‌کوبی را می‌توانیم می‌بینیم، مناطقی هستند که در آنها معادنی برای این سنگ زیبا و با ارزش وجود دارد. در ایران این معادن را می‌توانیم در نیشابور، دامغان، کاشمر و میدوک ببینیم. معمولا بهترین انواع سنگ‌های ظروف فیروزه‌کوبی مربوط به نیشابور هستند. اما هنرمندان برجسته اصفهانی نیز در کنار سایر صنایع دستی ایرانی، انواع فیروزه‌کوبی را به صورت انبوه در اصفهان تولید می‌کنند.
چطور کیفیت صنایع دستی فیروزه‌کوبی را تشخیص دهیم؟
ظروف فیروزه‌کوبی اصل از قیمت بالایی برخوردارند. اما گاهی برخی از فروشنده‌ها اجناس غیر اصل را به جای محصولات اصلی می‌فروشند. در محصولات غیر اصل معمولا براق بودن و ظرافت را نمی‌توانید ببینید و به مرور زمان نیز کیفیت اولیه محصول از بین خواهد رفت. در اینجا می‌خواهیم روش‌هایی را به شما معرفی کنیم که کمک می‌کند فیروزه کوبی اصفهان اصلی و تقلبی را از هم تشخیص دهیم:
1. بررسی بدنه ظرف فیروزه‌کوب
اولین کاری که برای تشخیص اصل بودن محصول باید انجام دهید، بررسی بدنه ظرف است. اگر فیروزه کوبی روی مس انجام شده، باید رنگ، وزن، ضخامت و نحوه قالب‌گیری آن را مد نظر قرار دهید. در صورت عدم کیفیت کافی، احتمالا به مرور شاهد سیاه شدن بدنه یا خمیدگی‌های ناشی از کیفیت پایین آن خواهید بود.
2. بررسی سنگ فیروزه
روش دیگر بررسی اورجینال بودن این ظروف، بررسی سنگ‌های موجود روی آن است. این سنگ‌ها که به رنگ‌های بین آبی تیره تا سبز پررنگ هستند، باید کاملا اصل باشند، در غیر اینصورت ظرف خریداری شده، ارزشی نخواهد داشت.
3. داشتن شناسنامه محصول
در ظروف فیروزه‌کوبی اورجینال (اصل) همیشه شناسنامه کار توسط فروشنده به شما داده می‌شود. بهترین جنس فیروزه مربوط به سنگ‌های نیشابور است. معمولا خط و خشی از سوزن روی فیروزه اصلی باقی نمی‌ماند، نظم و ترتیب آنها بیشتر است، همچنین این سنگ اگر اصل باشد، می‌تواند روی شیشه خراش ایجاد کند. با امتحان کردن همین چند تفرند ساده، می‌توانید مطمئن شوید محصول مورد نظرتان اورجینال است.
4. عدم تغییر رنگ سنگ‌ها
در ظروف فیروزه‌کوبی اصل معمولا تغییر رنگی را نخواهید دید. سنگ فیروزه حتی در زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید و شعله آتش هم رنگش ثابت است.
نحوه نگهداری از ظروف فیروزه‌کوبی
بخشی از عواملی که باعث بیشتر شدن طول عمر ظروف فیروزه کوبی اصفهان می‌شود، مربوط به نحوه نگهداری از فیروزه کوبی است. برای آنکه بتوانید طول عمر این محصولات را بیشتر کنید، چند نکته زیر را به خاطر بسپارید:
- اولین نکته در نگهداری از این محصولات عدم قرار دادن در معرض حرارت یا نور مستقیم خورشید است. اگرچه خود فیروزه در این شرایط تغییر رنگی ندارد، اما ممکن است بدنه ظرف یا ترکیبات استفاده شده در آن باعث تغییر حالت یا رنگ شوند.
- از آب داغ یا مواد شیمیایی برای شست‌وشوی آن استفاده نکنید. این کار ممکن است به مرور باعث تغییر رنگ سطح و قسمت‌های داخلی ظرف شود.
- سعی کنید هیچگونه مواد شیمیایی را درون ظرف مسی فیروزه کوب خود نریزید. این کار باعث تغییر رنگ آن خواهد شد. به عنوان مثال اگر از لوازم آرایشی مایع استفاده می‌کنید، به هیچ عنوان آن را داخل ظرف قرار ندهید.
- سعی کنید ظرف فیروزه‌کوب خود را در معرض فشار یا در ارتفاعاتی که امکان سقوط وجود دارد، قرار ندهید. ممکن است ضربات وارد شده به آن باعث جدا شدن سنگ‌ها، از سطح ظرف مسی شود. اگر می‌خواهید این ظرف را در مسافت طولانی جابه‌جا کنید، حتما محافظی را برای دور آن در نظر بگیرید.
- برای درخشش بیشتر ظرف به هیچ عنوان از روغن‌های مختلف استفاده نکنید. استفاده از این مواد باعث می‌شود تا بافت سنگ فیروزه دچار آسیب شده و به مرور زمان کدر شود.
مراحل تولید فیروزه کوبی
برای تولید محصولات فیروزه‌کوبی مراحل خاصی انجام می‌شود تا در نهایت بتواند یک ظرف تزئینی یا کاربردی را ایجاد کند. پایه اصلی همه این محصولات می‌تواند مس، برنج، نقره یا برنز باشد که قطعات فیروزه به صورت هماهنگ و منظم روی آنها قرار گرفته‌اند. برای انجام مراحل مختلف ساخت ظرف فیروزه کوبی، وسایل مخصوص کار شامل قالب، چکش، دریل، چراغ گاز، چراغ بنزینی، گاز انبر، انبردست، پنس، منقاش لوله‌های مختلف فلزی، سوهان و سنگ سمباده نیاز است. پس از آن مراحل زیر برای تولیدشان انجام می‌شود:
1. ساخت و پردازش ظرف
اولین مرحله برای تولید این محصولات، آماده‌سازی سطح کار است. سفارش ساخت این ظروف به مسگران داده شده و طی مراحل مختلف زرگری و خم‌کاری آنها انجام می‌شود. در این مرحله از ساخت ظروف مسی، زیرساخت ظرف فیروزه کوبی باید توسط افرادی که تجربه کافی در این زمینه دارند و با استفاده از دستگاه‌های مخصوص خم‌کاری، انجام شود.
2. اتصال قطعات فیروزه روی ظرف
در مرحله دوم، بستر مورد نظر برای چسباندن فیروزه مشخص و آماده شده و نوبت به اتصال سنگ‌های فیروزه روی آن می‌رسد. سنگ‌های فیروزه را قبل از اتصال، به قطعات کوچک تقسیم کرده و سپس با غربال کردن، آنهایی که دارای سازهای نزدیک به هم هستند را به صورت کاملا منظم به وسیله مایعی چسبنده به نام لاک روی سطح ظرف مسی می‌چسبانند. اتصالاتی که در هنگام قرار دادن سنگ‌های فیروزه انجام می‌شود، باید کاملا منظم باشد و هیچگونه فضای خالی بین آنها وجود نداشته باشد.
3. تراش و پرداخت نهایی
مرحله تراش و پرداخت معمولا برای نظم بخشیدن به سطح کار انجام می‌شود. صیقل دادن سنگ‌ها با استفاده از تیغه‌های الماسه انجام شده و در نهایت پرداخت نهایی به وسیله سمباده اتفاق می‌افتد.
4. قرار دادن آستر روی سنگ‌های فیروزه
اکنون نوبت به قرار دادن یک لایه از پلی استر روی آن می‌رسد. لایه پلی استر باعث می‌شود تا طول عمر سنگ‌ها و در نهایت ظرف بیشتر شده و به جز این، سنگ‌ها کاملا براق و جذاب شوند.
انواع محصولات فیروزه کوبی
با وجود طرفداران زیاد محصولات فیروزه کوبی می‌توانیم تنوع بالایی از این محصولات را در فروشگاه‌های مخصوص آن ببینیم. برخی از این محصولات به صورت مصرفی هستند و گروهی نیز تنها با هدف تزئینی به کار برده می‌شوند:
- ظروف مصرفی مانند آجیل‌خوری فیروزه‌کوبی، شکلات‌خوری فیروزه‌کوبی، سرویس سماور فیروزه‌کوبی، سرویس چای‌خوری فیروزه‌کوبی، قندان فیروزه‌کوبی، کشکول فیروزه‌کوبی، ست شکلات‌خوری و بشقاب فیروزه‌کوبی، فنجان فیروزه‌کوبی و شیرینی‌خوری فیروزه‌کوبی
- ظروف تزئینی مانند گلدان فیروزه کوبی، آینه و شمعدان فیروزه‌کوبی، ست آینه و شمعدان فیروزه‌کوبی، تابلو فیروزه‌کوبی، سنگاب فیروه‌کوبی
انواع صنایع دستی فیروزه‌کوبی با بهترین کیفیت همراه با جعبه هدیه لوکس و مقاوم در فروشگاه اینترنتی هلیا باکس قابل مشاهده و خرید است.
خرید فیروزه کوبی اصل و استفاده از آن در دکوراسیون منازل سنتی و مدرن
فیروزه کوبی روی مس، هنری جذاب و دوست داشتنی برای همه علاقه‌مندان به هنر است. برای خرید فیروزه کوبی، سعی کنید محصولاتی را انتخاب کنید که اصل و ساخته دست هنرمندان ایرانی است و از زیبایی و طول عمر بالاتری برخوردارند باشند.
فروشگاه‌های بسیار زیادی وجود دارد که به صورت کاملا تخصصی روی فروش محصولات صنایع دستی فعال بوده و به دلیل فعالیت تخصصی در این زمینه، اغلب محصولاتشان از گارانتی و ماندگاری بالایی برخوردار است. اگر شما هم جزو علاقه‌مندان به هنر فیروزه‌کوبی هستید، نکات عنوان شده در این مطلب به شما کمک می‌کند تا انتخاب درست‌تری را در زمان خرید داشته باشید.
