ظروف مسی از دوران قدیم در ایران کاربرد خانگی و تزئینی داشته‌اند. هنرمندان اصفهانی با ترکیب هنر نقاشی و میناکاری با مس، نوعی صنایع دستی به نام «مس و پرداز» را روانه بازار هنر ایران کرده‌اند. ظروف مس و پرداز، امروزه در میان صنایع دستی ایران، جایگاه محبوبی را به دست آورده است. در این مقاله تصمیم داریم هر آنچه لازم است در مورد صنایع دستی مس پرداز بدانید: یعنی تاریخچه، نحوه‌ی تولید مس و پرداز و نکات مهم در خرید مس و پرداز را به طور مفصل توضیح دهیم. همراه ما باشید.
نگاه اجمالی به مس و پرداز
مس پرداز، یک هنر تلفیقی از مسگری و مینا کاری است. از لحاظ قدمت، طول عمر زیادی ندارد و در واقع یک هنر تلفیقی و ابداعی است که در سالهای گذشته وارد بازار صنایع دستی ایران شده است. اما با توجه به قدمت کم آن، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به قدری این هنر بین مردم جا باز کرده است، که افراد زیادی اقدام به خرید و حتی بسیاری از افراد، در جهیزیه عروس از ظروف مس و پرداز برای سرویس پذیرایی یا دکوراسیون منزل استفاده می‌کنند.
آشنایی با مینا کاری
میناکاری، هنر دستی بسیار قدیمی با سابقه ای در حدود پنج هزارسال است و این هنر اصیل به دوره ساسانیان و اشکانیان بر می گردد. در واقع این هنر را یکی از اختراعات خلاقانه بشر می توان شمرد. در مورد معنای واژه مینا، باید گفت که به معنای آسمان آبی است.
در گذشته، برخی هنرمندان با تلفیق میناکاری و ملیله کاری زیورآلاتی را به وسیله سیم های نازک طلا و نقره ساخته و عرضه می کردند. برای تولید محصول مینا کاری ابتدا فلز مورد نظر را به ابعاد و به اندازه مورد نظر درآورده، سپس به آن لعابی به رنگ سفید اضافه می کنند. معولا فرآیند لعاب دادن حدود سه الی چهار مرتبه در درجه حرارت 700 تا 900 انجام می شود.
میناکاری معمولا بر روی مس صورت گرفته، که البته طلا و مس هم گزینه های خوبی برای مینا کاری به حساب می آیند. طلا تنها فلزی است که در هنگام ذوب مینا، اکسید نشده و به همین خاطر طرح هایی با جزییاتی بیشتر نسبت به نقره و مس روی آن نقش می بندد.
بعد از لعاب دادن به فلزات نوبت رنگ آمیزی و طراحی بر روی فلزات می باشد. رنگ آمیزی و نقاشی بر روی فلزات با رنگ های آبی، سبز و قرمز صورت می گیرد که بعد از آن هم در کوره ای به درجه حرارت 400 تا 500 قرار می‌گیرد تا رنگ های تثبیت شود. به همین دلیل می‌باشد که این هنر را هنر خاک و آتش می‌نامند
مینا با در نظر گرفتن روش تولید به دو دسته تقسیم می‌شود:
- مینای خانه بندی
- مینای نقاشی
مراحل تولید مس و پرداز
مراحل تولید محصولات مس و پرداز را در ادامه برای شما به ترتیب برشمرده‌ایم:
- خم‌کاری مس
- نقاشی و میناکاری روی مس
- ساب
- پلی استر
مرحله اول تولید مس پرداز: خم‌کاری مس
اولین مرحله تولید محصول مس و پرداز، خم کاری مس است. در این مرحله، ظرف مسی که قرار است روی آن نقاشی پرداز انجام شود، آماده سازی می شود. این مرحله در واقع یکی از مراحل صنایع دستی مربوط به مسگری است که در آن ظرف مسی مورد نظر آماده می شود.
مرحله دوم تولید مس و پرداز: نقاشی پرداز و مینا کاری روی فلز مس
در این مرحله از تولید، نقاشی روی مس انجام می شود. هنرمندان این رشته، به نقاشی به سبک مس و پرداز روی ظرف مسی پرداخته و آن را نگارین می کنند. رنگ به‌کاررفته در طراحی بر روی ظروف مسی در صنایع مس و پرداز، در واقع همان رنگی است که هنرمندان از آن برای مینا کاری استفاده می کنند. در مرحله نقاشی روی مس، دقت و ظرافت مهم ترین اصل است. زیرا در این مرحله از کار است که ظروف نسبت به یکدیگر برتری می‌یابند. در واقع هرچه طرحها و نقوش به‌کار گرفته شده روی ظرف مسی ظریف‌تر و با دقت‌تر کشیده شوند، آن ظرف ارزش بیشتری پیدا می‌کند.
مرحله سوم تولید مس و پرداز: ساب
در این مرحله از تولید ظروف مس و پرداز، ظرف مس و پرداز توسط وسیله ای به نام ساب، ساب خورده که این کار باعث براق شدن آن می شود. در قسمت از کار، مواد اضافی مثل روغن، از بین رفته و ظرف تمیز و براق می شود. این مرحله از تولید مس و پرداز، باید با دقت و اصولی انجام شود، چرا که یک عامل بسیار مهم در تولید یک محصول مس و پرداز با کیفیت و با ارزش است.
مرحله چهارم تولید مس پرداز: پلی استر
آخرین مرحله تولید محصولات مس پرداز، اضافه کردن پلی استر به سطح مینا کاری شده و ساب خورده است. اضافه کردن پلی استر به سطح فلز مس مینا کاری شده و ساب خورده، مزیت هایی به آن اضافه می کند. یکی از این مزیت ها این است که پلی استر باعث بالا رفتن ماندگاری مس و پرداز می شود. از دیگر مزایا می توان به افزودن قابلیت شست و شو ظروف اشاره کرد.
پلی استر اضافه شده باعث براق شدن و جذابیت و زیبایی آن می شود. افزودن به صورت یکنواخت و درست به سطح فلز، به کیفیت آن می افزاید. پلی استری که به سطح فلز می زنیم، باید با کیفیت باشد تا کیفیت و ارزش مس پرداز ما بیشتر شود.
نمونه مس و پرداز هلیا
ست شاهنامه جعبه لپ تاپی چرم کاغذ گلاسه با ۲ گلدان مس و پرداز
مس و پرداز با میناکاری چه تفاوتی دارد؟
میناکاری را می‌توان مادر هنر صنایع دستی مس و پرداز به حساب آورد. چرا که این هنر با الهام از میناکاری و تنها با اجرای آن روی مس ظهور پیدا کرده است. از مهم‌ترین تفاوتهای مس و پرداز با میناکاری به موارد زیر می‌توان پرداخت:
- مس پرداز نقوش و طرح‌های میناکاری بر ظروف مسی است.
- در میناکاری اغلب از طیف‌های مختلف رنگ آبی استفاده می‌شود اما در مس و پرداز، از رنگ‌هایی با تضاد بیشتر هم استفاده می‌شود.
- نقوش و طرح‌های میناکاری بسیار ظریف و ریز هستند اما نقوش مس و پرداز، همان طرح‌های میناکاری است که بزرگتر و با ظرافت کمتر ترسیم شده است.
- طرحها در ظروف میناکاری با توجه به مراحل ساختی که دارند، بر روی محصول به صورت برجسته مشخص هستند اما در ظروف مس پرداز با لایه رویی و سابی که به محصول می‌دهند، سطح کار یکدست و بدون برجستگی است.
- در مس پرداز طرحها مستقیم روی مس رسم می‌شوند اما در میناکاری پیش از ترسیم نقوش، ظرف لعاب‌کاری می‌شود.
سخن آخر
در این مقاله در مورد نحوه ساخت مس پرداز در ایران توضیح دادیم. شما می‌توانید انواع محصولات مس و پرداز را کیفیت عالی و جعبه چرمی از فروشگاه اینترنتی هلیاباکس خریداری کنید. کوشش ما بر این بود که شما خواننده گرامی با مراحل تولید ظروف مس و پرداز آشنا شوید و برای انتخاب بهترین جنس و کیفیت. امید است این مقاله برای شما بسیار مفید و ارزشمند بوده باشد.